Ўзбекистон Республикасининг конституциявий суди тўјрисида


ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ
ЄОНУНИ
30.08.1995 й.
N 103-I

 

 

Ўзбекистон Республикасининг конституциявий суди тўјрисида

 

Мазкур Єонунга єуйидагиларга мувофиє ўзгартиришлар киритилган
ЎзР 13.12.2002 й. 447-II-сон Єонуни,
ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни

 

I. Умумий єоидалар
II. Конституциявий суд судьяларининг маєоми
III. Конституциявий судда иш юритишнинг асосий єоидалари
IV. Конституциявий суднинг фаолиятини ташкил этишга
ва унинг фаолиятига доир бошєа масалалар

 

I. УМУМИЙ ЄОИДАЛАР

1-модда. Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суди
2-модда. Конституциявий судни сайлаш
3-модда. Конституциявий суднинг ваколат муддати
4-модда. Конституциявий суд фаолиятининг асосий принциплари
5-модда. Конституциявий суднинг мустаєиллиги
6-модда. Коллегиаллик
7-модда. Ошкоралик
8-модда. Конституциявий суд судьялари іуєуєларининг тенглиги
9-модда. Конституциявий суд єарорлари ва
талабларининг мажбурийлиги
10-модда. Конституциявий суднинг єонунчилик ташаббуси
11-модда. Конституциявий суднинг фаолият тартиби

 

1-модда. Ўзбекистон Республикасининг
Конституциявий суди

Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий суди єонун чиєарувчи ва ижро этувчи іокимиятларнинг іужжатлари Конституцияга єанчалик мослигига доир ишларни кўрадиган суд іокимияти органи іисобланади.
Конституциявий суд:
Ўзбекистон Республикаси єонунларининг ва Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари єарорларининг, Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонларининг, іукумат ва маіаллий давлат іокимияти органлари єарорларининг, Ўзбекистон Республикаси давлатлараро шартномавий ва бошєа мажбуриятларининг Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига мослигини аниєлайди; (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги хат боши), (Олдинги таіририга єаранг)
Єораєалпојистон Республикасининг Конституцияси Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига, Єораєалпојистон Республикасининг єонунлари Ўзбекистон Республикасининг єонунларига мувофиєлиги тўјрисида хулоса беради;
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва єонунларининг нормаларига шарі беради;
Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва єонунлари билан ўзининг ваколатлари доирасига киритилган бошєа ишларни кўриб чиєади.
Конституциявий суд фаєат Ўзбекистон Республикаси Конституциясига амал єилган іолда ишларни іал этади ва хулосалар беради.

 

2-модда. Конституциявий судни сайлаш

Конституциявий суд Ўзбекистон Республикаси Президентининг таєдимига биноан Олий Мажлиснинг Сенати томонидан суд Раиси, Раис ўринбосари ва Єораєалпојистон Республикасидан сайланадиган судьяни єўшган іолда Конституциявий суднинг беш аъзосидан иборат таркибда сайланади. (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги єисм)
Конституциявий суднинг іар бир судьяси якка тартибда сайланади. Олий Мажлис Сенати аъзолари умумий сонининг кўпчилик овозини олган шахс сайланган іисобланади. (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги єисм)
Конституциявий суд таркибидан камида тўрт киши сайланган таєдирда суд ўз фаолиятини бошлашга іаєлидир.
Судья Конституциявий суд таркибидан чиєиб кетган таєдирда Олий Мажлиснинг Сенати ушбу моддада белгиланган тартибда бошєа шахсни сайлайди. (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги єисм)

ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонунига мувофиє бешинчи єисм чиєариб ташланган

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 97-моддасига биноан ваколати тугаши муносабати билан истеъфога чиєєан Президент умрбод Конституциявий суд аъзоси лавозимини эгаллайди.

 

3-модда. Конституциявий
суднинг ваколат муддати

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 107-моддасига мувофиє Конституциявий суд беш йил муддатга сайланади.
Конституциявий суд доимий ишлайдиган органдир.
Конституциявий суднинг мажлислари заруратга єараб ўтказилади.

 

4-модда. Конституциявий суд
фаолиятининг асосий принциплари

Ўзбекистон Республикаси Конституциясига содиєлик, мустаєиллик, коллегиаллик, ошкоралик ва судьялар іуєуєларининг тенглиги Конституциявий суд фаолиятининг асосий принципларидир.

 

5-модда. Конституциявий суднинг мустаєиллиги

Конституциявий суд іамда унинг судьялари ўз фаолиятларида мустаєилдирлар ва фаєат Ўзбекистон Республикаси Конституциясига бўйсунадилар.
Конституциявий суднинг судьялари єарор єабул єилар эканлар, амалий маєсадга мувофиєлик мулоіазалари, сиёсий мойиллигидан ва бошєа ташєи таъсирлардан холи бўлган ўз іуєуєий нуєтаи назарларини ифодалайдилар.
Конституциявий суднинг фаолиятига аралашишга йўл єўйилмайди ва бундай аралашиш єонунга биноан жавобгарликка тортишга сабаб бўлади.

 

6-модда. Коллегиаллик

Конституциявий судда ишларни єараб чиєиш ва єарорлар єабул єилиш камида тўрт судьядан иборат таркибда коллегиал амалга оширилади.

 

7-модда. Ошкоралик

Конституциявий суднинг мажлислари, єоида тарзида, очиє ўтказилади.

 

8-модда. Конституциявий суд
судьялари іуєуєларининг тенглиги

Конституциявий суд томонидан масалаларни єараб чиєиш ва єараб чиєилаётган масалалар бўйича овоз беришда Раис, Раис ўринбосари ва Конституциявий суднинг аъзолари судьялар сифатида тенг іуєуєларга эгадирлар.

 

9-модда. Конституциявий суд єарорлари
ва талабларининг мажбурийлиги

Конституциявий суднинг єарорлари барча давлат іокимияти ва бошєарув органлари, шунингдек корхоналар, муассасалар, ташкилотлар іамда жамоат бирлашмалари, мансабдор шахслар ва фуєаролар учун мажбурийдир.
Конституциявий суднинг норматив ва бошєа іужжатларни, уларнинг нусхаларини таєдим этиш тўјрисидаги, єараб чиєилаётган масалалар юзасидан тушунтириш ва маслаіатлар бериш хусусидаги талаблари улар юборилган органлар, мансабдор шахслар ва фуєаролар учун мажбурийдир.

 

10-модда. Конституциявий суднинг
єонунчилик ташаббуси
(ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги модда),
(Олдинги таіририга єаранг)

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 83-моддасига мувофиє Конституциявий суд єонунчилик ташаббуси іуєуєига эга. Бу іуєує Конституциявий суд томонидан єонун лойиіасини Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Єонунчилик палатасига киритиш орєали амалга оширилади.

 

11-модда. Конституциявий суднинг
фаолият тартиби

Конституциявий суднинг фаолият тартиби унинг Регламенти билан белгиланади.

 

II. КОНСТИТУЦИЯВИЙ СУД
СУДЬЯЛАРИНИНГ МАЄОМИ

12-модда. Конституциявий суднинг судьялигига номзодга єўйиладиган
талаблар. Конституциявий суд судьяларининг малака даражалари
13-модда. Конституциявий суд судьясининг єасамёди
14-модда. Конституциявий суднинг судьяси вазифаси билан бир ваєтда шујулланиб бўлмайдиган фаолиятлар
15-модда. Конституциявий суд судьясини алмаштириб бўлмаслиги
16-модда. Конституциявий суд судьясининг дахлсизлиги
17-модда. Конституциявий суд судьясининг ваколатларини тўхтатиш
18-модда. Конституциявий суд судьясининг ваколатларини муддатидан илгари тугатиш

 

12-модда. Конституциявий суднинг судьялигига
номзодга єўйиладиган талаблар. Конституциявий
суд судьяларининг малака даражалари
(ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги модда),
(Олдинги таіририга єаранг)

Сиёсат ва іуєує соіаси мутахассислари бўлган, юксак маънавий фазилатли ва зарур малакали Ўзбекистон Республикаси фуєароси Конституциявий суднинг судьяси этиб сайланиши мумкин.
Конституциявий суднинг судьяларига Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан Олий малака ёки Биринчи малака даражалари берилади.

 

13-модда. Конституциявий суд
судьясининг єасамёди

Биринчи бор Конституциявий суднинг судьяси этиб сайланган шахс єуйидаги мазмунда єасамёд єилади: (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги хат боши)
"Конституциявий суднинг судьяси вазифаларини іалол ва виждонан бажаришга, конституциявий тузумни іимоя єилишга, бунда фаєат Ўзбекистон Республикаси Конституциясига бўйсунишга тантанали єасамёд єиламан".
Конституциявий суднинг судьяларини Ўзбекистон Республикаси Президенти єасамёд єилдиради.

 

14-модда. Конституциявий суднинг судьяси
вазифаси билан бир ваєтда шујулланиб
бўлмайдиган фаолиятлар

Конституциявий суднинг судьяси вазифаларини бажарган ваєтда депутатлик мандатига эга бўлиш, сиёсий партияларга ва іаракатларга аъзолик, іає тўланадиган бошєа лавозимни эгаллаш мумкин эмас.

 

15-модда. Конституциявий суд
судьясини алмаштириб бўлмаслиги

Конституциявий суднинг судьяси ўз ваколатлари даврида алмаштирилмайди. Судьянинг ваколатлари ушбу єонунда белгиланган тартиб іамда асослардан ўзга тарзда тугатилиши ёки тўхтатилиши мумкин эмас.

 

16-модда. Конституциявий суд
судьясининг дахлсизлиги

Конституциявий суднинг судьяси Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судининг розилигисиз жиноий ва маъмурий жавобгарликка тортилиши, шунингдек іибсга олиниши мумкин эмас. (ЎзР 13.12.2002 й. 447-II-сон Єонуни таіриридаги єисм), (Олдинги таіририга єаранг)
Конституциявий суднинг судьясига нисбатан жиноий иш фаєат Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори томонидан єўзјатилиши мумкин.
Конституциявий суд судьясини мажбурий келтириш, ушлаб туриш, худди шунингдек шахсий ашёлари, юки, транспорти, турар жойи ёки хизмат биносини кўздан кечириш мумкин эмас.

 

17-модда. Конституциявий суд
судьясининг ваколатларини тўхтатиш

Конституциявий суд судьясининг ваколатлари єуйидаги іолларда Конституциявий суд єарори билан тўхтатилиши мумкин: (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги хат боши)
у жиноий жавобгарликка тортилганида;
у судья лавозимига тўјри келмайдиган фаолият билан шујулланганида;
суднинг єонуний кучга кирган єарори билан у бедарак йўєолган деб іисобланганида.
Судьянинг ваколатларини тўхтатиш, судьяни эітиёт чораси сифатида єамоєєа олиш іолларини истисно этганда, унга иш іаєи тўлашнинг тўхтатилишига сабаб бўлмайди ва уни ушбу єонунда белгиланган дахлсизлик кафолатларидан маірум этмайди.

 

18-модда. Конституциявий суд судьясининг
ваколатларини муддатидан илгари тугатиш

Конституциявий суд судьясининг ваколатлари єуйидаги іолларда Олий Мажлис Сенатининг єарори билан муддатидан илгари тугатилади: (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги хат боши)
у судьялик єасамёдини бузганда;
у истеъфога чиєиш тўјрисида илтимос єилганида;
унга нисбатан суднинг єонуний кучга кирган айблов іукми мавжуд бўлса;
судья огоілантирилганидан ёки унинг ваколатлари тўхтатилганидан кейин іам ўз вазифасига тўјри келмайдиган фаолиятни давом эттирганида;
тиббий комиссиянинг хулосасига кўра судья узоє давом этадиган касалликка учраган бўлса;
у Ўзбекистон Республикаси фуєаролигини йўєотганида.

 

III. КОНСТИТУЦИЯВИЙ СУДДА ИШ
ЮРИТИШНИНГ АСОСИЙ ЄОИДАЛАРИ

19-модда. Конституциявий судга масалаларни киритиш іуєуєи
20-модда. Конституциявий судда масалаларни кўриб чиєиш муддатлари
21-модда. Конституциявий суд мажлисининг єатнашчилари
22-модда. Судлов тили
23-модда. Конституциявий суднинг мажлисига чаєириш
24-модда. Экспертлар, мутахассислар ва таржимонларнинг харажатларини тўлаш
25-модда. Конституциявий суднинг тўхтамга келиши
26-модда. Конституциявий суд тўхтамлари
27-модда. Конституциявий суд тўхтамларини матбуотда эълон єилиш ва унинг кучга кириши
28-модда. Конституциявий суднинг тўхтамларини єайтадан кўриб чиєиш

 

19-модда. Конституциявий судга
масалаларни киритиш іуєуєи
(ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги модда),
(Олдинги таіририга єаранг)

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари, Ўзбекистон Республикаси Президенти, Олий Мажлис Єонунчилик палатасининг Спикери, Олий Мажлис Сенатининг Раиси, Єораєалпојистон Республикаси Жўєорји Кенгеси, Олий Мажлис Єонунчилик палатаси депутатлари умумий сонининг камида тўртдан бир єисмидан иборат депутатлар гуруіи, Олий Мажлис Сенати аъзолари умумий сонининг камида тўртдан бир єисмидан иборат сенаторлар гуруіи, Ўзбекистон Республикаси Олий судининг раиси, Олий хўжалик судининг раиси ва Бош прокурори Конституциявий судда кўриб чиєиш учун масалалар киритиш іуєуєига эга. Масала Конституциявий суднинг камида уч судьяси ташаббуси билан іам киритилиши мумкин.

 

20-модда. Конституциявий судда
масалаларни кўриб чиєиш муддатлари

Агар олинган материаллар єўйилаётган талабларга жавоб берса, Конституциявий суд улар олинган кундан эътиборан етти кунлик муддатдан кечиктирмай масалани ўрганиб чиєишга киришади.
Конституциявий судда тегишли материал олинган пайтдан бошлаб кечи билан уч ой ичида кўриб чиєилаётган масала юзасидан єарор єабул єилинади.

 

21-модда. Конституциявий суд
мажлисининг єатнашчилари

Конституциявий суд мажлисида Ўзбекистон Республикаси Президенти, Олий Мажлис Єонунчилик палатасининг Спикери, унинг ўринбосарлари, Олий Мажлис Сенатининг Раиси, унинг ўринбосарлари, Бош вазир, Єораєалпојистон Республикаси Жўєорји Кенгеси Раиси, Ўзбекистон Республикаси Олий судининг Раиси, Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик судининг Раиси, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва Адлия вазири єатнашишлари мумкин. Улар кўриб чиєилаётган барча масалалар юзасидан ўз фикрларини баён этишга іаєлидирлар. (ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги модда)

 

22-модда. Судлов тили

Конституциявий судда иш юритиш Ўзбекистон Республикаси давлат тилида амалга оширилади.
Давлат тилини билмайдиган мажлис єатнашчилари ўз она тилида сўзга чиєишлари ва тушунтиришлар беришлари іамда таржимон хизматидан фойдаланишлари мумкин.

 

23-модда. Конституциявий суднинг
мажлисига чаєириш

Конституциявий суднинг мажлисига зарур маълумот ёки материалларга эга шахслар, экспертлар ва мутахассислар чаєирилиши мумкин.

 

24-модда. Экспертлар, мутахассислар ва
таржимонларнинг харажатларини тўлаш

Конституциявий судда ишларни кўриш муносабати билан жалб этилган экспертлар, мутахассислар ва таржимонларга єонун іужжатларига мувофиє харажатлар ва іає тўланади.

 

25-модда. Конституциявий суднинг
тўхтамга келиши

Конституциявий суд конституциявийлиги шубіа тујдирган кўриб чиєилаётган аниє масалалар юзасидангина тўхтамга келади.
Конституциявий суд норматив іужжатнинг конституциявийлигини текшириб, бир ваєтнинг ўзида текширилган норматив іужжатга асосланган ёхуд унинг єоидаларини такрорлайдиган норматив іужжатлар хусусида іам, гарчи Конституциявий суд єараб чиєиши учун киритилган масалада улар хусусида сўз юритилмаган бўлсада, тўхтамга келиши мумкин.
Конституциявий суднинг тўхтами очиє овоз бериш йўли билан єабул єилинади.
Судья овоз беришда бетараф єолишга ёки єатнашмасликка іаєли эмас.
Мажлисда єатнашаётган судьяларнинг кўпчилиги ёєлаб овоз берган бўлса, Конституциявий суднинг тўхтами єабул єилинган деб іисобланади. Овозлар тенг бўлиниб єолган таєдирда раислик єилувчининг овози іал єилувчи іисобланади.
Конституциявий суднинг тўхтамига єўшилмаган Конституциявий суднинг судьяси ўз фикрини ёзма тарзда баён єилиш ва уни Конституциявий суд мажлиси баёнига єўшиб єўйишга іаєлидир.

 

26-модда. Конституциявий суд тўхтамлари

Давлатлараро шартноманинг ва норматив іужжатнинг конституциявийлиги юзасидан кўриб чиєилган ишнинг моіияти бўйича Конституциявий суднинг тўхтами єарор деб аталади. Єарорлар Конституциявий суд томонидан Ўзбекистон Республикаси номидан чиєарилади.
Бошєа іолларда Конституциявий суднинг тўхтами хулоса деб аталади ёки бошєача шаклда іам бўлиши мумкин.

 

27-модда. Конституциявий суд тўхтамларини
матбуотда эълон єилиш ва унинг кучга кириши

Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судининг єарорлари, хулосалари ва бошєа тўхтамлари оммавий ахборот воситаларида эълон єилинади.
Конституциявий суднинг тўхтами у матбуотда эълон єилинган пайтидан кучга киради.
Конституциявий суднинг тўхтами єатъий ва унинг устидан шикоятга ўрин бўлмайди.

 

28-модда. Конституциявий суднинг
тўхтамларини єайтадан кўриб чиєиш

Конституциявий суднинг тўхтами унинг ўз ташаббуси билан єуйидаги іолларда єайтадан кўриб чиєилиши мумкин:
тўхтам єабул єилинган пайтда Конституциявий судга номаълум бўлган янги муіим іолатлар очилса;
тўхтам єабул єилинишига асос бўлган конституциявий норма ўзгарган бўлса;
Конституциявий суд тўхтам белгиланган иш юритиш тартибини бузган іолда єабул єилинган деб топса.

 

IV. КОНСТИТУЦИЯВИЙ СУДНИНГ ФАОЛИЯТИНИ
ТАШКИЛ ЭТИШГА ВА УНИНГ ФАОЛИЯТИГА
ДОИР БОШЄА МАСАЛАЛАР

29-модда. Конституциявий суд девони
30-модда. Конституциявий суднинг ишини молиявий таъминлаш
31-модда. Конституциявий суд судьяларининг моддий ва
ижтимоий таъминоти
32-модда. Конституциявий суднинг суд іокимияти рамзлари
33-модда. Конституциявий суднинг муіри

 

29-модда. Конституциявий суд девони

Конституциявий суднинг фаолият кўрсатишини таъминлаш учун Конституциявий суд девони тузилади. Девон тузилиши ва штатлари ажратилган маблај доирасида Конституциявий суднинг Раиси томонидан тасдиєланади.

 

30-модда. Конституциявий суднинг
ишини молиявий таъминлаш

Конституциявий суднинг ишини молиявий таъминлаш республика бюджети маблајлари іисобидан амалга оширилади.

 

31-модда. Конституциявий суд судьяларининг
моддий ва ижтимоий таъминоти
(ЎзР 30.08.2003 й. 535-II-сон Єонуни таіриридаги модда),
(Олдинги таіририга єаранг)

Конституциявий суд судьяларининг меінатига іає тўлаш, уларга іар йилги меінат таътили бериш, судьяларни ва уларнинг оила аъзоларини ижтимоий муіофаза єилиш чора-тадбирлари, судьяларнинг іаёти ва сојлијини давлат томонидан мажбурий тартибда сујурта єилиш билан бојлиє моддий ва ижтимоий таъминоти “Судлар тўјрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Єонунига мувофиє белгиланади.
Конституциявий суд судьясининг иш іаєи лавозим маошидан, малака даражаси, кўп йиллик хизмати учун тўланадиган устама іаєлардан иборат бўлади.

 

32-модда. Конституциявий суднинг
суд іокимияти рамзлари

Конституциявий суднинг мажлислар залида Ўзбекистон Республикаси Давлат гербининг тасвири, Ўзбекистон Республикаси Давлат байроји, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг нашри бўлади.
Конституциявий суд судьялари судлов ишини махсус кийимда олиб борадилар.
Конституциявий суд судьясига Ўзбекистон Республикаси Президенти тасдиєлайдиган намунадаги гувоінома берилади.

 

33-модда. Конституциявий суднинг муіри

Конституциявий суд Ўзбекистон Республикаси Давлат герби тасвири туширилган ва ўз номи ёзилган муірга эга бўлади.

 

Ўзбекистон Республикасининг Президенти                          И. Каримов